کلیدهای عمومی و خصوصی از مفاهیم پایه و بسیار مهم در دنیای بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال هستند. این کلیدها به کاربران اجازه می‌دهند بدون نیاز به واسطه یا شخص ثالث، ارز دیجیتال ارسال یا دریافت کنند. سازوکار این کلیدها بر اساس رمزنگاری کلید عمومی (Public-Key Cryptography یا به اختصار PKC) طراحی شده است. با استفاده از این سیستم، میتوانید ارز دیجیتال خود را به هر کسی در هر زمان و مکانی انتقال دهید. در این پست از اول پرداخت به بررسی کلید عمومی و خصوصی در ارزهای دیجیتال و هرآنچه باید دانست می پردازیم.
رمزنگاری با کلید عمومی چیست؟
رمزنگاری کلید عمومی نوعی فناوری رمزنگاری است که برای اعتبارسنجی داده‌ها از روش رمزنگاری نامتقارن استفاده می‌کند. در ابتدا این فناوری در دنیای رایانه برای رمزگذاری و رمزگشایی پیام‌ها به کار می‌رفت، اما امروزه ارزهای دیجیتال نیز از همین فناوری برای رمزگذاری و ایمن‌سازی تراکنش‌ها بهره می‌برند. برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال با اول پرداخت همراه باشید.
در قلب این سیستم مفهومی به نام «توابع درب پشتی» یا trapdoor functions وجود دارد. این توابع ریاضی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حل آن‌ها در یک مسیر ساده و سریع است، اما معکوس آن‌ها به‌شدت دشوار و عملاً غیرممکن است. انجام معکوس این توابع، حتی با استفاده از ابررایانه‌ها، ممکن است هزاران سال به طول انجامد.
کلید عمومی چیست؟
کلید عمومی رشته‌ای رمزی است که به کلید خصوصی مربوط می‌شود و از آن برای دریافت تراکنش‌های ارز دیجیتال استفاده می‌شود. هر کسی می‌تواند ارز دیجیتال را به آدرس شما (که نسخه‌ای کوتاه‌شده از کلید عمومی‌تان است) ارسال کند، اما برای باز کردن این تراکنش و دسترسی به ارز دریافتی، شما نیاز به کلید خصوصی دارید.
به همین دلیل، کلید عمومی را می‌توان بدون نگرانی در اختیار دیگران قرار داد. برای نمونه، ممکن است در صفحات کمک مالی خیریه‌ها یا تولیدکنندگان محتوا، آدرس کیف پول ارز دیجیتال آن‌ها (یعنی همان کلید عمومی) را مشاهده کرده باشید. هرکسی می‌تواند به این آدرس کمک مالی ارسال کند، اما تنها دارنده کلید خصوصی می‌تواند به آن دسترسی داشته باشد.
کلید خصوصی چیست؟
نکته‌ای بسیار مهم که همیشه باید به یاد داشته باشید این است: هیچ‌گاه کلید خصوصی خود را با کسی به اشتراک نگذارید. کلید خصوصی اثبات مالکیت شما بر ارزهای دیجیتال و امکان خرج کردن آن‌ها را فراهم می‌کند.
کلید خصوصی ممکن است به اشکال مختلفی وجود داشته باشد:
-
یک رشته دودویی ۲۵۶ رقمی
-
یک کد ۶۴ رقمی در مبنای شانزده (hexadecimal)
-
یک کد QR
-
یک عبارت بازیابی یا mnemonic phrase
صرف‌نظر از شکل ظاهری، کلید خصوصی عددی بسیار بزرگ و پیچیده است. با داشتن کلید خصوصی می‌توان کلید عمومی را تولید کرد، اما عکس این فرآیند به دلیل وجود «توابع درب پشتی» عملاً غیرممکن است. جالب است بدانید که ممکن است چندین کلید عمومی به یک کلید خصوصی مرتبط باشند.
امضای دیجیتال چیست و چرا اهمیت دارد؟
برای کامل شدن هر تراکنش در بلاکچین، باید آن تراکنش «امضا» شود. مراحل کلی یک تراکنش به شرح زیر است:
-
تراکنش با استفاده از کلید عمومی گیرنده رمزگذاری می‌شود. تنها کلید خصوصی مرتبط می‌تواند این اطلاعات را رمزگشایی کند.
-
سپس، فرستنده با استفاده از کلید خصوصی خود، تراکنش را امضا می‌کند. این امضا تضمین می‌کند که تراکنش تغییر نکرده و معتبر است.
-
با استفاده از کلید عمومی فرستنده، سایر گره‌ها (Nodes) در شبکه می‌توانند صحت تراکنش را تأیید کنند.
امضای دیجیتال نشان می‌دهد که فرستنده واقعاً مالک ارز دیجیتال مورد نظر است. اگر تراکنشی امضای معتبر نداشته باشد، به طور خودکار توسط شبکه رد خواهد شد. تراکنش‌های تأیید شده در بلاکچین غیرقابل بازگشت هستند.
کلیدهای خصوصی من کجا ذخیره می‌شوند؟
کلیدهای خصوصی در کیف پول ارز دیجیتال شما ذخیره می‌شوند. این کیف پول‌ها می‌توانند نرم‌افزاری (موبایلی یا دسکتاپ) یا سخت‌افزاری باشند. برخلاف تصور عموم، کلیدهای خصوصی روی خود بلاکچین ذخیره نمی‌شوند.
اگر ارز دیجیتال خود را در یک صرافی نگهداری می‌کنید، در واقع کلیدهای خصوصی شما در اختیار آن صرافی قرار دارند و شما به آن صرافی همان‌گونه اعتماد می‌کنید که به یک بانک برای نگهداری طلا اعتماد دارید.
اما اگر ارز دیجیتال را به کیف پول غیرامانی (non-custodial) منتقل کنید، کنترل کامل کلیدها در دستان خودتان است. در اغلب موارد، نیازی به تعامل مستقیم با کلیدهای خصوصی ندارید، زیرا کیف پول‌ها این وظیفه را به صورت خودکار انجام می‌دهند. به همین دلیل معمولاً فقط یک عبارت بازیابی (seed phrase) در اختیار شما قرار می‌گیرد که می‌تواند برای بازیابی کلیدهای خصوصی‌تان استفاده شود.
کلیدهای عمومی و خصوصی کنترل‌کننده دارایی شما هستند
نحوه عملکرد کلیدهای عمومی و خصوصی پایه و اساس تراکنش‌های ارز دیجیتال را شکل می‌دهد. وقتی می‌گویید «من ارز دیجیتال دارم»، در واقع می‌گویید «من کلید خصوصی‌ای دارم که مالکیت آن ارز دیجیتال را اثبات می‌کند». بلاکچین به‌صورت عمومی در دسترس است، بنابراین هر کسی می‌تواند با کلید عمومی شما، مالکیت شما را بررسی و تأیید کند.
سوالات متداول
1.اگر کلید خصوصی خود را گم کنم، چه اتفاقی می‌افتد؟
در صورت گم شدن کلید خصوصی، دسترسی شما به تمام دارایی‌هایتان در آن کیف پول برای همیشه از بین می‌رود و هیچ راهی برای بازیابی آن وجود ندارد. به همین دلیل نگهداری امن آن حیاتی است.
2.آیا می‌توان با داشتن کلید عمومی، دارایی‌هایم را سرقت کرد؟
خیر. کلید عمومی فقط مانند شماره حساب بانکی شماست و برای دریافت ارز دیجیتال استفاده می‌شود. برای ارسال و برداشت پول، حتماً به کلید خصوصی نیاز است.
3.بهترین راه برای نگهداری امن کلید خصوصی چیست؟
کلید خصوصی را هرگز در جایی که به اینترنت متصل است (مانند فایل‌های دیجیتال یا کامپیوتر) ذخیره نکنید. بهترین روش، نوشتن آن روی کاغذ و نگهداری در مکانی امن و دور از دسترس است.
4.تفاوت اصلی کلید عمومی و خصوصی چیست؟
کلید عمومی (Public Key) همان آدرس کیف پول شماست که میتوانید آن را به همه بدهید. اما کلید خصوصی (Private Key) مانند رمز عبور حساب شماست که فقط باید در اختیار خودتان باشد.
5.چگونه از کلید عمومی و خصوصی در تراکنش‌ها استفاده می‌شود؟
برای دریافت ارز دیجیتال، کلید عمومی خود را به فرستنده می‌دهید. اما برای ارسال ارز، از کلید خصوصی برای امضای دیجیتال و تایید مالکیت استفاده می‌کنید.
اینکه کلیدهای خصوصی را خودتان نگهداری کنید یا به یک نهاد ثالث بسپارید، بسته به میزان ریسک‌پذیری و ترجیحات شخصی شما دارد. اگر تصمیم دارید خودتان کلیدها را مدیریت کنید، بهتر است از کیف پول‌های مدرن HD استفاده کنید که مدیریت کلیدها را به‌صورت حرفه‌ای انجام می‌دهند و همیشه مراقب باشید که کلیدها یا عبارت بازیابی خود را در اختیار دیگران قرار ندهید. اما اگر استفاده از صرافی‌ها را ترجیح می‌دهید، حتماً از پلتفرم‌هایی امن، قانونی و قابل‌اعتماد استفاده کنید.
نظرات کاربران